პორტფოლიო მაია ესართია: კომპლექსური დავალებები 2021-22 წელი

თემა: ადრეული და განვითარებული შუა საუკუნეები საათების სავარაუდო რაოდენობა -50

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

• ქრისტიანობა და ისლამი მონოთეისტური რელიგიებია;

• შუა საუკუნეებში ხშირი იყოს განხეთქილება ქრისტიანობის სხვადასხვა მიმდინარეობას შორის; სადავო საკითხები მსოფლიო საეკლესიო კრებებზე წყდებოდა;

• ქრისტიანულ სამყაროში სულ რამდენიმე ავტოკეფალური ეკლესიაა. საქართველოს ეკლესია ერთ-ერთია მათ შორის;

• შუა საუკუნეებში მონასტრები საგანმანათლებლო კერებს წარმოადგენდნენ;

• ისლამი მუჰამედის ქადაგების შედეგად წარმოიქმნა; არაბთა სახალიფოსთან საქართველოს მჭიდრო ურთიერთობა ჰქონდა;

• შუა საუკუნეებისთვის დამახასიათებელია ფეოდალიზმი (,,სამწევროვანი საზოგადოება’’ ევროპაში, პატრონ-ყმობა საქართველოში);

• შუა საუკუნეებში საქართველო ,,ბიზანტიური თანამეგობრობაში’’ შედიოდა;

• შუა საუკუნეები ჯვაროსნული ლაშქრობებისა და დიდი აზიური იმპერიების (თურქ-სელჩუკები, მონღოლები) ეპოქაა;

• შუა საუკუნეები რაინდების, ციხე-სიმაგრეებისა და ციხე-ქალაქების ეპოქაა;

• შუა საუკუნეებში „აბრეშუმის გზა“ ევროპასა და აზიას ერთმანეთთან აკავშირებდა. იგი საქართველოზეც გადიოდა;

• ,,ქართლის ცხოვრება’’ შუა საუკუნეების საქართველოს ისტორიის უმთავრესი წყაროა;

• XII საუკუნე პოლიტიკური და კულტურული თვალსაზრისით საქართველოს ძლიერების ხანაა.

თემასთან დაკავშირებული საკვანძო შეკითხვები:

• რაც ვიცით საიდან ვიცით შუა საუკუნეების შესახებ?

• როგორ ცხოვრობდნენ ადამიანები შუა საუკუნეებში? როგორი იყო მათი საზოგადოება?

• როგორ აღიქვამდა შუა საუკუნეების ადამიანი სამყაროს?

• რით განსხვავდებოდა შუა საუკუნეები თანამედროვეობისგან და/ან სხვა ისტორიული ეპოქებისგან?

• რატომ გაჩნდნენ მონასტრები, რატომ იქცნენ ისინი განათლების კერებად?

• რატომ გაუადვილდათ არაბებს ახლო აღმოსავლეთისა და კავკასიის დაპყრობა?

• რატომ გაჩნდა საქართველოს ტერიტორიაზე VIII-IX საუკუნეებში ახალი სამეფო-სამთავროები (აფხაზეთის სამეფო, კახეთის საქორეპისკოპოსო, ტაო-კლარჯეთის „ქართველთა სამეფო“, ჰერეთის სამეფო, თბილისის საამირო)?

• რატომ არის ქართულ ენაში ბევრი არაბული და სპარსული წარმოშობის სიტყვა?

• რატომ ატარებდნენ საქართველოს მეფეები ბიზანტიურ ტიტულებს?

• რატომ გაერთიანდა საქართველო X-XI საუკუნეებში?

• რატომ შეიქმნა ,,ქართლის ცხოვრების’’ კრებული XI-XII საუკუნეში?

• რატომ უპირისპირდებოდა ეკლესია და დიდგვაროვნები სამეფო ხელისუფლებას შუა საუკუნეებში?

• რატომ ჩამოყალიბდა შუა საუკუნეების საზოგადოება ‘’სამწევროვანი საზოგადოებად’’?

• რატომ ადარებენ ყუთლუ-არსლანის პოლიტიკურ დემარშს თავისუფლებათა დიდ ქარტიას, რატომ უნდა მოვეკიდოთ მსგავს შედარებებს ფრთხილად?

• რატომ ურთიერთობდნენ ქართველები ევროპელ ჯვაროსნებთან? რატომ ჰქონდათ მიმოწერა ქართველ მეფეებს რომის პაპებთან?

• რატომ განვითარდა გილდიები და ამქრები შუა საუკუნეებში?

• რატომ იქცა XI-XII საუკუნეები ,,ოქროს ხანად’’ საქართველოს ისტორიაში?

რატომ გაუადვილდათ მონღოლებს მსოფლიო იმპერიის შექმნა?

მაკროცნება/ მაკროცნებასთან დაკავშირებული კრიტერიუმი:

კომპლექსური დავალებები

(დასახელება)

სამიზნე ცნებები და ქვეცნებები

საკითხები

საკვანძო შეკითხვები

გრძელვადიანი მიზანი

სამიზნე ცნება და მასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები

საკითხი: ჯვაროსნები და დავით აღმაშენებლის პერიოდის საქართველო

ქვესაკითხები:

საქართველოსა და ჯვაროსნების ურთიერთობა შუა საუკუნეებში;

დიდგორის ბრძოლა

ქვეცნებები:

მატიანე, ქრონიკები

საკვანძო შეკითხვა / შეკითხვები

როგორ წარმოვაჩინო სტატიაში როგორ არის ასახული წყაროებში ჯვაროსნებისა და დავით აღმაშენებლის ურთიერთობები?

შუალედური სასწავლო მიზანი

კომპლექსური დავალების პირობა

წყარო

შედეგი: 1, 2, 5, 6

• ინფორმაციას წარსულის შესახებ ისტორიკოსები წყაროებიდან იღებენ;

• წარსულის შესწავლისას ისტორიკოსები სხვადასხვა ტიპის წყაროებს (ნივთიერი, ეთნოგრაფიული, წერილობითი, ლინგვისტური, კინო-ფოტო-ფონოდოკუმენტები) ეყრდნობიან;

• ყველა წყარო ერთნაირად სანდო არ არის.

• წყაროებიდან მოპოვებული ინფორმაცია არაერთმნიშვნელოვანია, ამიტომ მათი ინტერპრეტაციაისტორიკოსებს შორის დისკუსიის საგანია.

კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპზები (რესურსები, აქტივობები):

I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა

ნაბიჯი 1. როგორ უნდა წარმოვაჩინო საკუთარი ცოდნა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით?

რესურსი: როგორ შევქმნათ სტატია?

აქტივობა: მოსწავლეები იმსჯელებენ სტატიის დაწერის მნიშვნელობის შესახებ.

სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები.

• რა არის სტატია?

• წაგიკითხავთ თუ არა სტატია?

• რა მიზნით იწერება სტატია?

• გაქვთ თუ არა სტატიის დაწერის გამოცდილება?

• რა არსებითი მახასიათებელები აქვს სტატიას?

• რა ნაბიჯები უნდა გადავდგა სტატიის შექმნისთვის?

• როგორ უნდა შევქმნა და რა ნაბიჯები უნდა გადავდგა ეფექტური და საინტერესო სტატიის შესაქმნელად (სათაურის მოფიქრება, გეგმაში შესავალი ნაწილი, ძირითადი ნაწილი, დასკვნა, იდეის გამოკვეთა და სხვა)?

II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი

ნაბიჯი 1.

• საიდან გვაქვს ინფორმაცია ჯვაროსნებისა და საქართველოს ურთიერთობის შესახებ? (მ.წ.-1)

• რა ტიპის წყაროებიდან ვიღებთ ინფორმაციას ჯვაროსნების და საქართველოს ურთიერთობის შესახებ? (მ.წ.-2)

რესურსები: ისტორიის სახელმძღვანელო, დიოგენე, 2020 წ.-

§ ვინ იყვნენ თურქ-სელჩუკები და როგორ მოახერხეს წინა აზიის დაპყრობა? ... გვ. 97-100;

§ რატომ იბრძოდნენ წმინდა მიწისთვის ჯვაროსნები? გვ. 105-107;

§ ჯვაროსნული ლაშქრობები, გვ. 112;

§ როგორ ისარგებლა დავით აღმაშენებელმა ჯვაროსნული ლაშქრობის დაწყებით? გვ. 113-122;

• წყარო 1. ანტიოქიის სამთავროს კანცლერი გოტიე დიდგორის ბრძოლის შესახებ;

• წყარო 2. სომეხი ისტორიკოსი მათეოს ურჰაელი დიდგორის ბრძოლის შესახებ;

• წყარო 3. დავით აღმაშენებლის ისტორიკოსი დიდგორის ბრძოლის შესახებ;

აქტივობები: წყაროების კლასიფიკაცია

სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები.

• როდის დაიწყო ევროპაში ჯვაროსნული ლაშქრობები?

• რა მიზეზით მოეწყო ჯვაროსნული ლაშქრობები?

• რა გამოწვევების წინაშე იდგა საქართველოს სამეფო ჯვაროსნული ლაშქრობის დაწყების დროს?

• რა მნიშვნელობა ჰქონდა ჯვაროსნული ლაშქრობის დაწყებას საქართველოსთვის, როგორ აფასებს ქართველი მემატიანე მას? (წყარო 3)

• საიდან ხდება ჩვენთვის ცნობილი ჯვაროსნების საქართველოსთან ურთიერთობის შესახებ?

• რომელი წყაროები გვაწვდის ინფორმაციას ჯვაროსნების საქართველოსთან ურთიერთობის შესახებ?

• რა ეპიზოდია მოცემულ წყაროებში აღწერილი?

• ვინ შექმნა ეს წყაროები?

ნაბიჯი 2.

• რამდენად სანდოა წყაროებში დაცული ინფორმაცია ჯვაროსნების და საქართველოს ურთიერთობის შესახებ? (მ.წ.-3)

რესურსი:

• წყარო 1. ანტიოქიის სამთავროს კანცლერი გოტიე დიდგორის ბრძოლის შესახებ

• წყარო 2. სომეხი ისტორიკოსი მათეოს ურჰაელი დიდგორის ბრძოლის შესახებ

• წყარო 3. დავით აღმაშენებლის ისტორიკოსი დიდგორის ბრძოლის შესახებ

აქტივობა: წყაროების ანალიზი/წყაროების მონაცემების შედარება

სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები.

• შენი აზრით, ვინ არიან წყარო 1 და წყარო 2-ში მოხსენიებული ,,ფრანგები“?

• რომელი წყაროები გვაწვდიან ინფორმაციას დიდგორის ბრძოლაში ჯვაროსნების მონაწილეობის შესახებ?

• დასტურდება თუ არა სამივე წყაროში ჯვაროსნების მონაწილეობა დიდგორის ბრძოლაში?

• წყარო 1-ის ცნობით, რატომ დააყენა დავითმა ლაშქრის წინა ხაზზე ,,ფრანგები’’ (ჯვაროსნები)?

• რა ადასტურებს, რომ წყარო 1-ის ავტორი დიდგორის ბრძოლის უშუალო თვითმხილველი არ არის?

• როგორ წარმოაჩენს წყარო 1-ის ავტორი დავით აღმაშენებელს?

• როგორ წარმოაჩენს წყარო 3-ის ავტორი დავით აღმაშენებელს?

• წყარო 1-ის მიხედვით რა რაოდენობის მეომარი ჰყავდა დავითს? თურქ-სელჩუკებს?

• წყარო 2-ის მიხედვით რა რაოდენობის მეომარი ჰყავდა დავითს? თურქ-სელჩუკებს?

• ემთხვევა თუ არა წყაროს მონაცემები ერთმანეთს მოწინააღმდეგე მხარეთა რაოდენობის მიხედვით?

• წყარო 2-ის მიხედვით, ვინ შედიოდა ქართველების გარდა დავითის ლაშქარში?

• რომელ წყაროებში იხსენიება ბრძოლის ადგილი?

• რომელი წყარო უფრო მეტ ინფორმაციას გვაწვდის დიდგორის ბრძოლის შესახებ?

• დიდგორის ბრძოლის აღსაწერად დაეყრდნობოდი თუ არა სამივე წყაროს მონაცემებს, რატომ?

• როგორ ავსახო სტატიაში წყაროებიდან მიღებული ინფორმაციის მნიშვნელობა და სანდოობა?

• ნაბიჯი 3 ჯვაროსნების და საქართველოს ურთიერთობასთან დაკავშირებულ რომელ საკითხზე შეიძლება გაჩნდეს განსხვავებული მოსაზრება? (მ.წ.-4)

რესურსი: ჯვაროსნები და დიდგორის ბრძოლა

აქტივობა:

სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები.

• ვის მხარეს იბრძოდნენ დიდგორის ბრძოლაში ფრანკები?

• როგორ ფიქრობთ, ისინი დაქირავებული რომ ყოფილიყვნენ, რა გავლენა ექნებოდათ მრავალრიცხოვან (55600 კაცი) ქართულ ჯარში?

• თქვენი აზრით, რატომ იღებდნენ მონაწილეობას დიდგორის ბრძოლაში „ფრანკები“?

• თქვენი აზრით, დიდგორის ბრძოლაში მონაწილე ფრანკები დაქირავებული მეომრები იყვნენ თუ სურდათ ქართველების დახმარება?

მოსწავლეების მხრიდან კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროეცესშიმასწავლებლის მიერ დასმული შეკითხვები:

• აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;

• აღწერე რა პროდუქტი შექმენი;

• რა საკითხს შეეხება შენს მიერ მომზადებული დავალება?

• ახსენი, რატომ შექმენი სტატია, რისი თქმა გინდოდა მისი საშუალებით?

• რატომ ფიქრობ, რომ შენს მიერ შექმნილი პროდუქტი ნამდვილად სტატიაა?

• შენი აზრით, ვინ უნდა დაინტერესდეს შენს მიერ შექმნილი კომპლექსური დავალებით და რატომ?

• რა დაბრკოლებებს წაააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?

• რას გააკეთებდი სხვაგვარად ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?

• მსგავსი ფორმის, ან შინაარსის დავალება სხვა დროს თუ შეგისრულებია?

წარმოიდგინეთ, რომ ხართ მკვლევარი, რომელიც ეძებს XI-XII ს.ს-ში საქართველოს მეფეებისა და ჯვაროსნების უშუალო კავშირის დამადასტურებელ წყაროებს და ერთ-ერთმა რედაქციამ თქვენი კვლევის შესახებ სტატიის დაწერა შემოგთავაზათ.

• რა ტიპის წყაროებიდან ვიღებთ ინფორმაციას ჯვაროსნების საქართველოსთან ურთიერთობის შესახებ? (მ.წ.-2)

• წყაროებიდან მიღებულ რომელ ინფორმაციასთან დაკავშირებით შეიძლება გაჩნდეს განსხვავებული მოსაზრება? (მ.წ.-4)